15 lis 2013

Wierzbna- pałac, długi dom i krzyże

Majątek w Wierzbnej został sprzedany w 1403 roku opactwu cystersów krzeszowskich. W ten sposób stali się oni gospodarzami znacznej części wsi, lecz nie kościoła i przynależnych mu ziem, gdyż te znajdowały się w rękach innych cystersów - kamienieckich.

Przez wiele lat dochodziło do konfliktów aż wreszcie w roku 1585, gdy mnisi z Kamieńca Ząbkowickiego sprzedali ją cystersom krzeszowskim. Pod zarządem tych ostatnich placówka została przekształcona w prepozyturę opactwa, w pobliżu kościoła zbudowano okazały klasztor, a obok niego - przy wykorzystaniu murów średniowiecznej wieży - w latach 20. XVIII w. powstał pałac, mający pełnić funkcję letniej rezydencji samego opata.

Rok 1810 przyniósł sekularyzację (upaństwowienie) majątków cystersów na Śląsku. Zniszczone przez wojnę, nękane kolosalną dziurą budżetową Państwo Pruskie przejęło majątki zakonne i rozpoczęło ich sprzedaż - w ten sposób nowym właścicielem pałacu został pruski minister von der Goltz. Po nim mieszkała tu rodzina von Malttzan, a następnie Goldsmied, od której w 1859 roku posiadłość nabyli von Waldenburgowie.

Drugą wojnę światową cały zabytkowy kompleks przetrwał bez zniszczeń, największa dewastacja obiektu miała miejsce w latach 90. XX w. źródło

google map
Ponieważ majatek został mocno zdewastowany były plany wypisania go z rejestru zabytków.  Po przejęciu przez  fundację „Zamek Chudów” uporządkowano otoczenie pałacu i park oraz opróżniono pałac z zalegających  śmieci i gruzu oraz nastąpiła rekonstrukcja dachu  nad pałacem.
W 2009 roku rozpoczęto odgruzowywanie ruin tzw. Długiego Domu.

Od 2012 roku obiekt ma nowego właściciela.

Mapa
1
kościół, pałac, Długi Dom

2. Romański kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z 1230 r


3.

4.

5.


6.

Jedno ze skrzydeł pałacu (wschodnia cześć) zostało zidentyfikowane jak wieża mieszkalna. "Do wys. 9,3 m zachowała mur z łamanego kamienia z narożnikami ze starannie obrobionych ciosów. Prostota form użytego detalu i faktura(...) mogą jedynie potwierdzi określony w źródłach czas budowy wieży od końca XIV do połowy XVw. [1]"

Ale...
Dla interesujących się obiektem nowa wiadomośc. W dotychczasowej literaturze utrwalił się pogląd, że wieże mieszkalną, która stanowi obecnie lewe skrzydło Pałacu Opata zbudowała rodzina von Rohau. Dokładne badania niektórych tynków i murów przeprowadzone w latach 2009 - 2011 nieco zachwiały tym poglądem. Zaczęło się od tego, że w jednym z otworów maculcowych, które są pozostałościami po drągach i belkach wkładanych w ściany budowli, a które służyły do podtrzymywania rusztowań znalazł się całkiem spory kawał takiego drąga, który pozostał w murze, bo się po prostu ułamał w czasie kiedy rusztowania były usuwane. Otóż badanie metodą C14 wydatowały ten drąg na XIII wiek. Czyli około 200 lat wcześniej niż aktualne datowanie. Po otrzymaniu tej wiadomości ponowne dokładne oględziny budowli wykazały, że ciosy granitowe, z których zbudowane narożniki wieży mieszkalnej wykonane są w identyczny sposób jak ciosy granitowe, z których zbudowany jest pobliski kościoł datowany na lata 20-te XIII wieku. I jeszcze jedna konstatacja. Pobliskie wzgórze Skałka, na którym archeolodzy udokumentowali istnienie jakichś budowli zakończyło swoje funkcjonowanie również w XIII wieku. Wszystko to pozwala postawic śmiałą, lecz jeszcze słabo udokumentowaną tezą, że wieża mieszkalna została zbudowana w tym samym czasie co kościoł. Były to chyba najstarszy na Śląsku kompleks składający się z kościoła i wieży mieszkalnej zbudowany nie przez księcia, ale przez możnowładcę. źródło
7.

8.

9.

10.
11.

12.

13.

14. Ruina budynku klasztornego (tzw. Długi Dom)
tzw. Długi Dom
15.

16.
17.

18.
19.


20. Zabytkowy park i grupa pięciu  krzyży pojednania. Pierwotnie stały w innych miejscach. Zostały zebrane i ustawione w pobliżu kościoła,  szósty krzyż znajduje się przy dawnej szkole.


21.

22. Na koniec przystanek autobusowy...



[1] M. CHorowska , Rezydencje sredniowieczne na Śląsku

6 komentarzy:

  1. Pałac i budynek klasztoru, choć w stanie ruiny, noszą jeszcze znamiona dawnej świetności. Widać to po zarysach budowli. Musiały być piękne.
    Bardzo lubię romańskie kościoły, tak mało ich mamy, są takie stare... Ciekawa jestem jego wnętrza.
    Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wnętrze kościoła miałam już okazję zwiedzać. Jak mogłam to nie miałam aparatu... a jak jestem z aparatem to nici z wnętrza :(

      Usuń
  2. Dobrze, że ktoś się zajął tym miejscem i dalej nie niszczeje.

    OdpowiedzUsuń
  3. Szkoda, że nie masz zdjęć wnętrza kościoła. Najsmutniejsza informacja, to ta, że obiekt najbardziej ucierpiał w 90 XX w. Tak niewiele zabytków ocalało podczas burzliwych lat wojen, a nawet nie potrafimy zadbać o te nieliczne, które ocalały. Może nowy właściciel przywróci budynkom dawny wygląd.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie mam niestety, ale kiedyś trafię i wrzucę na bloga. Wnętrze jest bajeczne!!

      Usuń
  4. Witam, wnętrze części romańskiej kościoła w Wierzbnej można zobaczyć tutaj : http://labiryntarium.pl/index.php/gmina-zarow/184-wierzbna.html Pozdrawiam - Labiryntariusz...

    OdpowiedzUsuń