Cmentarne opowieści-kalendarz

Cz. I Cmentarz żydowski - daty i kalendarz

To pierwszy z wpisów, który ma na celu wzbogacenie wiedzy czytelników o ważne elementy dotyczące historii, obrzędów i budowy cmentarzy żydowskich. To wszystko pozwoli wam oglądać cmentarze z większą świadomością.

Kiedy przyjrzymy się niektórym macewom zobaczymy, że mają wypisane jakieś dziwne daty: rok 5577 miesiąc nisan, siwan itp.

W kalendarzu żydowskim przyjęto liczyć lata od ustalonej przez Jose ben Halafta daty stworzenia świata ( 7 października 3761 p.n.e.). Jeżeli chcesz przeliczyć datę z kalendarza gregoriańskiego na żydowski, należy dodać 3761. W praktyce to trzeba być uczonym żeby ogarnąć zawiłości kalendarza no i trzeba znać jidysz bo daty rzadko są pisane tak jak na poniższych zdjęciach.

1.

Ścinawa

2.

Ścinawa

3. Jak widać na przykładzie tej płyty, nie jest łatwo wyłowić datę z natłoku słów.

Legnica

4.

Legnica

Tydzień rozpoczyna się w sobotę wieczorem, a poszczególne dni nie mają swoich nazw (wtorek, środa) a jedynie liczby: dzień drugi, trzeci. Jedynie siódmy dzień przybiera nazwę Szabat (Szabas). Doba rozpoczyna się wieczorem i kończy wraz ze zmierzchem dnia a wynika to ze słów Tory "I nastał wieczór, i nastał poranek - dzień pierwszy..."  Doba dzieli się na równe 24 godziny, które są liczone od 1 do 24, począwszy od "naszej" godziny 18-tej. 

Kalendarz żydowski ma charakter księżycowo-słoneczny. Miesiące określane są w oparciu o cykl faz Księżyca, natomiast lata - w oparciu o ruch Słońca.  Kalendarz księżycowy ma 354 dni w roku, natomiast kalendarz słoneczny ma 365 dni. W ciągu 19 lat (gdy fazy księżyca przypadają ponownie na te same dni tygodnia) różnica ta urasta do 210 dni. 

Dlatego w każdym 19-letnim cyklu księżycowym dodaje się 7 miesięcy (tzw. przestępnych) 30-dniowych, miesiąc dodawany jest zawsze w 3, 6, 8, 11, 14, 17 i 19 roku.  Rok przestępny jest  rokiem 13-miesięcznym, z dodatkowym 30-dniowym miesiącem zwanym "adar alef" i 30-dniem w miesiącach cheszwan i kislew. W roku przestępnym każdy Żyd dostaje dodatkowy miesiąc życia i cztery dodatkowe dni szabasu. Rok przestępny uważa się za rok szczęśliwy.

Astronomiczny miesiąc księżycowy ma 29 dni (dób), 12 godzin i 793 części. Ale w kalendarzu można liczyć tylko całe pełne doby. Czyli dób jest albo 29 albo 30. Miesiąc posiadający 29 dni określa się jako niepełny ("chasejr"), podczas gdy miesiąc 30-dniowy jako pełny ("malej"). 

Pierwszy dzień miesiąca nazywa się "Rosz Chodesz". Przy pełnych miesiącach przybiera tę nazwę dzień trzydziesty.

Poszczególne miesiące roku, oraz czas ich trwania:
--- tiszrej /wrzesień/październik/  30 dni
--- cheszwan  /październik/listopad/ 29 lub 30 dni
--- kislew  /listopad/grudzień/  29 lub 30 dni
--- tejwet  /grudzień/styczeń/  29 dni
--- szwat  /styczeń/luty/  30 dni
--- adar  /luty/marzec/  29 dni
--- nisan   /marzec/kwiecień/ 30 dni
--- ijar  /kwiecień/maj/ 29 dni
--- sywan /maj/czerwiec/ 30 dni
--- tamuz /czerwiec/lipiec/  29 dni
--- aw  /lipiec/sierpień/  30 dni
--- elul /sierpień/wrzesień/ 29 dni

Miesiąc nisan ma przypisane tłumaczenie marzec/kwiecień, tak to wygląda w praktyce:

5.

kwiecień 2015

 6. "Nasze" miesiące nie pokrywają się i stąd nasz kwiecień po części należy do nisan a po części do ijar ( ijar=lyar-nazwy na zdjęciu są angielskie stąd trochę inaczej wyglądają). 

Żeby ułatwić sobie życie można korzystać z internetowych stron umożliwiających przeliczanie dat :)
 10 kwiecień 2015 to Nissan 21, 5775
 
Aktualny kalendarz znajdziesz tutaj

Święta żydowskie można podzielić na dwie główne kategorie: nakazane przez Pięcioksiąg i te dodane później. Do najważniejszych należą: Szabat, Jom Kipur (Dzień Pojednania), Sukot (Święto Szałasów), Pesach (Pascha), Chanuka (Święto Świateł), Rosz ha'Szana (Nowy Rok) i Purim (dosł. losy — Święto zwane żydowskim karnawałem).

 Ponieważ kalendarz żydowski jest kalendarzem księżycowo-słonecznym, daty świąt żydowskich w kalendarzu gregoriańskim są ruchome.