Cesarskie Kadyny

Kadyny (niem. Kadinen/Cadinen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Tolkmicko.

Kadyny po roku 1916

Po utracie przez Polskę niepodległości na skutek rozbiorów cały region został przyłączony do państwa pruskiego. W 1826 roku nowe władze dokonały kasaty świątyni i klasztoru a do końca XIX wieku większość zabudowań klasztornych rozebrano. Ziemie kadyńskie aż do XIX wieku często zmieniały swych właścicieli.

Od 15 grudnia 1898 roku właścicielem Kadyn został król Prus i cesarz niemiecki Wilhelm II Hohenzollern, przejął majątek za długi poprzedniego właściciela (Artura Birknera). Wilhelm po raz pierwszy odwiedził majątek w czerwcu 1899.

www.aefl.de

Z inicjatywy cesarza w 1899roku , na miejscu dawnej cegielni powstała założona mała wytwórnia ceramiki. Dziś budynki są opuszczone i czekają na nowego właściciela. Z ciekawości zajrzałam na aukcje internetowe i kafle oraz rzeźby ceramiczne "chodzą" po kilkaset euro za sztukę. Cesarz wezwał wziętych architektów i nakazał zbudowanie pałacu, kaplicy, szkoły, domu starców, stadniny koni i tym samym nastąpił gwałtowny rozwój miejscowości.

www.fotopolska.eu

Budynek restauracji Fritz'a Gottschalk w 2015 roku.

www.aefl.de

Budynek pałacu nie był zamieszkany od zakończenia I wojny światowej aż do czasu przybycia w 1940 roku wnuka cesarza, księcia Ludwika Ferdynanda (II)  z żoną Kirą, prawnuczką brytyjskiej królowej Wiktorii.
Tuż przed nadejściem Rosjan, 25 styczniu 1945 roku, książę Ludwik Ferdynand uciekł saniami przez zamarznięty Zalew Wiślany inne drogi na zachód były już odcięte przez Rosjan.  

W 1787 roku majątek kupił pruski generał hr. Wilhelm Friedrich Karl von Schwerin, pozostały po nim herby rodziny jego i żony na tympanonie fasady głównej pałacu. 

Po II wojnie planowano otworzyć tu Powiatową Żeńską Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego,  majątek  przeznaczono  na szkołę rolniczą i "Ośrodek przeszkolenia rybackiego". Od lutego 1946 roku w Kadynach otworzono gorzelnię.

Od kilku lat folwark ma prywatnego właściciela, który otworzył tu "Kadyny Folwark Hotel & SPA".

Zwróćcie uwagę na interesujące zwieńczenia nad daszkiem wartowni :)

Folwark Kadyny można swobodnie oglądać(budynek po prawej to gorzelnia).

Tuż przy drodze rośnie jeden z najstarszych i najgrubszych dębów szypułkowych w Polsce – „Dąb Bażyńskiego”. Dąb objęty jest ochroną pomnikową od 1962 r.  Szacowany wiek drzewa ok. 700 lat. 

Jan Bażyński był właścicielem Kadyn od 1431 roku

I trochę archiwalnych zdjęć dębu oraz ruin klasztoru.

www.aefl.de

www.aefl.de

Z Folwarku można bez problemu trafić do klasztoru, znajduje się on na Górze Klasztornej na skraju rezerwatu Kadyński Las i prowadzą do niego imponujące schodki przez las.  

 

Klasztor jest zamieszkany przez Zakon Braci Mniejszych Franciszkanów w Kadynach. Jak widać na zdjęciach archiwalnych z klasztoru zostały ściany i cegły, dopiero w latach 1993-1994 zdołano doprowadzić do użytku ocalałe budynki.

Jako pierwsze zdjęcie umieściłam panoramę z początku XX wieku. Po lewej stronie, widać sylwetkę sporej budowli - kościoła. Dzisiaj trudno szukać go wśród zabudowy, stał się ofiarą czasów powojennych... został rozebrany a materiał przekazany m.in na odbudowę Warszawy.

Do samego kościoła nie prowadzi żaden drogowskaz, w Kadynach można napotkać znaki kierujące na stary cmentarz ewangelicki. To również jest kierunek umowny bo kieruje do lasu a tam trzeba trochę pobłądzić ścieżkami. Latem mieliśmy problem aby odnaleźć nekropolię wśród krzaków i drzew.

Cmentarz nie jest duży (raptem kilkanaście mogił), ale teren jest uprzątnięty i nie widać działalności wandali.

Jesienią 2004 roku uporządkowaniem cmentarza zajęła się młodzież gimnazjum tolkmickiego z  pomocą Nadleśnictwa Elbląg oraz mieszkańców Kadyn.

Umieszczono  tu pamiątkowy kamień, na którym widnieje napis (po polsku i po niemiecku) : "Pamięci tych, którzy żyli tu przed nami”. 

I nagrobek wspomnianego wcześniej właściciela restauracji.

Cmentarz znajduje się przy drodze polnej zwanej "Drogą Kościelną" nazwa sugeruje nam,że w pobliżu znajduje się kościół a jednak trzeba trochę poszperać wśród roślinności. 

Przy okazji natrafiam na pomnik przyrody:

https://en.wikipedia.org/wiki/Allenburg_Church

  

 W projekcie kościoła w Kadynach Arthur Kickton ukazał lokalną tradycję budowlaną państwa zakonnego a wzorował się na kościele w Allenburgu (ufundowanego przez K.Jungingena). Stylistyka powstała na życzenie Wilhelma II. Kamień węgielny położono 12 czerwca 1913 roku a budowę  kościoła ukończono w 1916 roku. Na skutek działań wojennych kościół poświęcono dopiero 14 grudnia 1920 roku (już po abdykacji cesarza).

Tak dzisiaj wygląda kościół w miejscowości Drużba (Allenburg).

A tak wyglądał kościół w Kadynach, został rozebrany do roku 1958. Katedra św. Mikołaja w Elblągu została częściowo odbudowana dzięki cegle z rozbieranego w Kadynach kościoła.

Kościół w Kadynach w roku 2015. Pokonując przeszkody w postaci roślinności, kamieni,resztek cegieł dotarłam do świeżo wykopanej dziury, w której całkiem niedawno ktoś kopał. Wokół leżały resztki ceramiki.

I na sam koniec kadyńskie boćki :)