Szlak polichromii brzeskich

   W okolicach Brzegu znajduje się największe w Polsce skupisko 20 unikalnych średniowiecznych polichromii, istotnych dla dziejów malarstwa gotyckiego na Śląsku. 

W1997 r. wytyczono  Szlak Polichromii Brzeskich (liczący ok. 55km.) i do niego dopisano malowidła barokowe: w kościele parafialnym pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Brzegu oraz kościele parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela w Łosiowie.

Trasa obejmuje:

Brzeg - Brzezina - Zielęcice – Małujowice - Łukowice Brzeskie – Bierzów - Przylesie - Krzyżowice - Pogorzela - Łosiów - Strzelniki – Kruszyna - Brzeg.  

   6 gotyckich malowideł można obecnie oglądać we wnętrzach kościołów w: Brzegu (św.Mikołaja),  Krzyżowicach,  Małujowicach, Obórkach, Pogorzeli i  Strzelnikach. 

   W 11 świątyniach  polichromie znajdują się ... pod tynkiem lub zostały zamalowane: w Bierzowie, Gierszowicach, Brzezinie, Przylesiu, Czeskiej Wsi, Kruszynie, Michałowie, Łukowicach Brzeskich, Różynie, Buszycach czy Zwanowicach. Przykładowo, w  kościele  pw. Matki Bożej Różańcowej w Brzezinie, polichromie gotyckie znajdujące się w prezbiterium i ścianie północnej odsłonięto w latach 1958-1961, ale ze względu na brak środków finansowych w 1962 r. postanowiono je ponownie zatynkować.

W kościołach w Młodoszowicach, Starym Grodkowie i Zielęcicach, podczas remontów świątyń malowidła zostały zniszczone.

Brzeg Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiony w latach 1734-1745 

 

Konsekracja kościoła nastąpiła dopiero w 1746 r. Zakończono już wtedy prace we wnętrzu, ale budowla nie była jeszcze wówczas otynkowana, nie było też hełmów na wieżach. Prace te zostały zrealizowane dopiero w drugiej połowie XIX w. O wyjątkowości wnętrza świadczą freski pokrywające prawie całe wnętrze. Ich autorem był Jan (Joannis, Johannes) Kuben, urodzony w Bystrzycy Kłodzkiej w 1697 r. (zmarł w Opolu w 1770 r.). Był jezuitą, kaznodzieją, malarzem i współorganizatorem muzeum matematycznego w praskim Klementinum. Freski brzeskie, wykonane w latach 1739-1745, stanowią połączenie malarstwa figuralnego z iluzjonistyczno-architektonicznym, Z tematyki odnajdziemy przedstawienie obrazowe „Stworzenie świata”, wezwania z Litanii Loretańskiej, „Zesłanie Ducha Świętego”, „Zmartwychwstały Chrystus ukazuje się Marii”, sceny z życia św. Ignacego Loyoli i św. Franciszka Ksawerego, „Muzykującą orkiestrę anielską”, „Wywyższenie węża miedzianego” i „Rozesłanie Aniołów”. Wnętrze kościoła jest przesycone barokiem i freskami i wymaga dłuuuuugiego studiowania :)

Brzeg - Kościół p.w. św. Mikołaja

Gotycka bazylika trzynawowa zaliczana do największych świątyń gotyckich na Śląsku. Budowana w latach 1370 - 1417.  Kościół  od początku swego istnienia posiadała bardzo bogaty wystrój, z którego do dzisiaj nie zachowało się wiele elementów. Podczas odbudowy kościoła w 1959 r. odkryto ukryte pod tynk iem malowidła ścienne. Ich największy fragment zdobi ścianę południową zakrystii  (m.in. Ukrzyżowanie i męczeństwo rycerzy na górze Ararat, monogram IHS i chusta św. Weroniki, podtrzymywana przez duchownego i księcia, św. Erazm  i Norbert, św. Marcin) oraz fragment sklepienia w absydzie prezbiterium. Jak udało się ustalić badaczom, dzieło to powstało w latach 1418-1428, a jego autorem jest Mistrz Brzeskich Pokłonów Trzech Króli.

Obejrzeć można niewielkie fragmenty tych polichromii.

Małujowice- kościół pw. św. Jakuba Apostoła

Wzniesiono go na początku XIV w. i najprawdopodobniej w latach 70. XIV w. mistrz pochodzący z Pragi, nad stropem na ścianach szczytowych nawy, wykonał polichromie przedstawiające sceny Genezis i Dzieciństwa Chrystusa. Około 1450-1460 malowidłami ozdobiono ściany prezbiterium, a przed 1483 r. ściany nawy (sceny ze Starego i Nowego Testamentu). Pomiędzy 1534 r. a 1945 r. była własnością gminy ewangelickiej. Przykryte tynkiem gotyckie polichromie odkryto w 1865 r. i poddano konserwacji. Kolejną przeprowadzono po 1945 r. Kościół pw. św. Jakuba Apostoła zwany jest "śląską Sykstyną" ze względu na freski. Ścienne malowidła to tzw. Biblia pauperum - czyli Pismo Święte. dla ubogich, czyli dla tych, którzy nie potrafili czytać i pisać. 

Przed kościołem znajduje się telefon do osoby opiekującej się kościołem, przed wejściem trzeba wrzucić datek do skarbonki i wpisać się do księgi odwiedzających.
Później wchodzimy i zbieramy szczękę z podłogi.

Wśród fresków znajdziemy słynnego już Mojżesza z rogami. Winowajcą nietypowej ozdoby głowy jest św. Hieronim, autor łacińskiego przekładu Biblii z IV wieku, zwanego Wulgatą.
Oryginalny tekst mówi, że kiedy Mojżesz wracał z góry Synaj, jego twarz jaśniała, bo był napromieniowany obecnością Boga. Fragment o promieniującej twarzy Mojżesza został błędnie przetłumaczony na język łaciński, gdyż św. Hieronim oddał hebr. słowo qaran (promienieć) jako łacińskie cornatus (rogaty). Za sprawą Hieronima rogaty Mojżesz zakorzenił się w historii sztuki i pojawił w wielu przekładach uzależnionych od Wulgaty. Biblia księdza Jakuba Wujka (wyd. 1599 r.) przekłada Wj 34, 29 również w ten sposób: „A gdy schodził Mojżesz z góry Synaj, trzymał dwie tablice świadectwa, a nie wiedział, że twarz jego była rogata z społeczności mowy Pańskiej”.

Na uwagę zasługuje sufit, w 1500 roku zbudowano nowy strop w nawie, złożony z ponad 600 desek o barwnych ornamentach roślinnych, zwierzęcych i heraldycznych.

Kto podróżuje szlakiem Św. Jakuba - Camino de Santiago (bask. Done Jakue Bidea, gal. O Camiño de Santiago) do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii- nie może ominąć kościoła w Małujowicach. 25 września.2016 z racji ustanowienia przez abp Józefa Kupnego Sanktuarium Świętego Jakuba w Małujowicach odbyła się uroczysta Msza święta. Eucharystię poprzedziła procesja z udziałem duchowieństwa, kompanii honorowej brzeskich saperów, orkiestry oraz sztandarów miejscowego Sanktuarium, a także przybyłych na uroczystości Bractw Jakubowych. Po procesji nastąpiła instalacja relikwii św. Jakuba i litania do Apostoła. 

Kościół filialny pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Krzyżowicach

 wzniesiono w stylu gotyckim i w 1580 r. dostawiono od strony zachodniej nawę w konstrukcji szkieletowej i wieżę w konstrukcji słupowej. Wnętrze prezbiterium zdobi zespół trzech późnogotyckich ściennych malowideł figuralnych. Malowidła pochodzące z 1 połowy XV w. występują na północnej, południowo-wschodniej i południowej ścianie prezbiterium. Przedstawiają one sceny: św. Jerzego, Pokłon Trzech Króli, Ukrzyżowanie, Męczeństwo na górze Ararat, Vir Dolorum i Oblicze Chrystusa przy Sakrarium.

Za ołtarzem widać fragmenty malowideł.

I kolejny fragment malowideł. Tu czekała na nas ciekawostka, otóż te fragment został umieszczony na zewnątrz, na specjalnie przygotowanym murze. Jako turyści nie zawsze mamy możliwość wejścia do świątyni, możemy zobaczyć choć część fresków.

Nie było możliwym zwiedzić wszystkich kościołów na szlaku, dlatego zdjęcia z Pogorzeli oraz Strzelnik nie są mojego autorstwa. 

Pogorzela, Kościół Najświętszego Serca Jezusa

http://www.brzeskawieshistoryczna.pl

Strzelniki, kościół pw. św. Antoniego

http://www.brzeskawieshistoryczna.pl/

Freski w barokowym kościele parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela pokazywałam w tym poście.