Kalwaria Krzeszowska i Betlejem

  W okresie baroku, sanktuarium kalwaryjne, było szczególnym założeniem związanym z krajobrazem i kształtowaniem zieleni.  Nazwa "kalwaria" pochodzi  od. łac. calvaria,  aram.  golgota   −   miejsce  czaszki)  i ma podwójne znaczenie: 
1.  −  miejsce, wzgórze w Jerozolimie, gdzie został  ukrzyżowany i umarł Jezus  Chrystus;  
2 − plenerowe  sanktuarium  pasyjne,  czyli  Nowa   Jerozolima  (wł.  sacro   monte),  pobudowane  dla  rozważania  męki  Pańskiej  na  tzw.  dróżkach  Pana  Jezusa,  czyli  drogach  Pojmania  i  Krzyża  (Captivitatis  et  Crucis),   plastycznie  odtworzonych  w  symbolicznych budowlach i pomnikach, stanowiących kopie jerozolimskich miejsc  świętych.

Podczas tworzenia kalwarii kierowano się szczególnymi regułami ustalonymi przez Christiana Kruika van Andrichema (Andrychomiusza), który w pracy z 1584 roku zamieścił opisy Ziemi Świętej. Andrychomiusz, na planie Jerozolimy, zaznaczył  wszystkie miejsca związane z ostatnimi dniami życia Chrystusa , dzieląc je na dwie grupy określone jako: Droga Pojmania (od Ogrójca do Domu Piłata) i Droga Męki (od Domu Piłata na Golgotę), a każdą z nich na stacje-odmierzone precyzyjnie krokami. I tak, Droga Męki liczyła 1321 kroków, Droga Pojmania zaś 3080. Andrychomiusz nadał też nazwy poszczególnym stacjom. 

Po roku 1600 przy projektowaniu kalwarii zaczęto wykorzystywać ukształtowanie terenu i walory przyrodnicze. Kalwaria ma już nie tylko wymiar religijny, ale i estetyczny.

Do obiektów wchodzących w skład kalwarii możemy zaliczyć: kapliczki słupowe, domki z niszami na figury, kaplice typu ołtarzowego, pawilony a także kaplice przypominające miniaturowe kościoły. Z ciekawszych elementów można wymienić Kaplicę Grobu Pańskiego czy Święte Schody (po których  prowadzono Chrystusa przed oblicze Piłata). Najważniejszym elementem kalwarii była świątynia główna.

Krzeszowska kalwaria powstała w latach 1672-78, w tym kształcie przetrwała do 1703 roku gdy opat Dominicus Geyer przebudował całe założenie przekształcając drewniane kapliczki na murowane. Wyznaczono 32 stacje  związane z 23 kaplicami  i jedną grupą rzeźbiarską, rozmieszczone na dystansie ok. 5 kilometrów w sposób zgodny z ustaleniami Andrychomiusza, aczkolwiek „nie zachowując jerozolimskich kierunków.

Budowę ukończono  w  1722  roku, w jej wyniku    na  obszernym  płaskim  terenie  na  zachód  od   klasztoru  sta­nęły  murowane  kaplice,  utrzymane  w  prostych,  barokowych  formach,  jak  choćby  wzniesiony  w  1717  roku  obszerny,  piętrowy  Pałac  Piłata  wraz  z  kapli­cą  Świętych  Schodów.  Kolejną  przebudowę  części  kaplic  krzeszowskiej  kalwarii  spowodowało  wzniesienie  nowego  kościoła  opackie­go,  przeprowadzone  w  latach  1728—1735  z  inicjatywy  kolejnego  opata,  Innozenza  Fritscha.  Wówczas  rozebrano  te  kaplice  kalwaryjskie,  które  znajdo­wały  się  w  obrębie  murów  opactwa,  po  północnej  i  wschodniej  stronie  starego  opackiego  kościoła,  a  po  zakończeniu  budowy  nowej  świątyni  odtworzo­no  je  w  nowych   formach  późnego  baroku.

Przy  dekorowaniu  kalwaryjskich  kaplic  korzystano  z  usług  Michaela  Willmanna,  który  namalował  obrazy  do  pięciu  końcowych  stacji  Drogi  Krzyżowej. 

Choć  obecnie  pozbawiona  pierwotnego  wyposażenia, większość  kaplic dotrwała  do  naszych  czasów  w  niemal  niezmienionym  stanie. W 1927 roku rozebrana została kaplica piątej stacji: Modlitwa w Ogrójcu, której zadanie  przejęła kaplica Groty Narodzenia Pańskiego.

Pielgrzymowanie do Ziemi  Świętej nigdy nie  było ani łatwe, ani bezpieczne a tym bardziej tanie. I tu przyszła z pomocą idea  kalwarii  (oraz  stacji  zawieszanych  w  kaplicach  i  kościołach)  pozwala  na  korzystanie  z  wszystkich   przywilejów i duchowych owoców, jakie niesie osobiste nawiedzenie Ziemi  Świętej.
Stacje kalwaryjskie są  stacjami drogi krzyżowej (choć  programy  modlitewne  kalwarii  bywają   znacznie  bogatsze  treściowo  i  ilościowo).

Kalwaria w Krzeszowie jest typem "NOWEJ JEROZOLIMY” - czyli KALWARII WIELKIEJ   i jest architektoniczną i krajobrazową „kopią” Jerozolimy.

Droga do Betlejem

Podczas wędrówki po stacjach kalwarii pomagają nam drogowskazy, ale i mapę wypadałoby mieć przy sobie.

Stacje Kalwarii Krzeszowskiej: II, III i IV.

Stacja V — „Modlitwa” („Ogród Oliwny”) — w kaplicy groty Narodzenia Pańskiego

Stacja V znajduje się obok niezwykłego, ośmiokątnego, drewnianego, wybudowanego w 1675 r. pawilonu na wodzie. Wnętrze pawilonu stanowią niezwykłe płótna i polichromie wykonane ok. 1731‑2 r. przez Jerzego Wilhelma (niem. Georg Wilhelm) Neunhertza (1689, Wrocław – 1749, Praga) — wnuka i ucznia Michała Willmana. Obrazy na ścianach przedstawiają sceny biblijne związane z wodą.

Przepiękny Gościniec Betlejem i nietypowa tablica przy drodze :)

Stacja VII — „Strącenie Chrystusa z mostu do Cedronu”. W tych łopianach kryje się strumyk, idąc na skróty (jak ja) można wpaść do wody :)

Stacja VIII - Chrystus przed Annaszem

Kaplica Chrystus przed Kajfaszem (stacja IX)

Stacja XVII - Chrystus przyjmuje krzyż 

Stacja XI - Jezus przed Herodem

Stacja XX - Pomoc Szymona z Cyrenajki
stacja XXI - spotkanie ze św. Weroniką.

Stacja XXII - Chrystus upada wzgardzony przez bramą Jerozolimy

Kapliczka XXII

Dom Piłata - Stacje: X, XIII, XIV, XV, XVI

 Do  pałacu  namiestnika  Poncjusza  Piłata,  a  właściwie  do  pretorium,  w  którym  urzędował 237,  prowadziły schody. Jezus 6 razy po nich chodził: najpierw, gdy  Go prowadzono od Kajfasza do Piłata, później, gdy Go prowadzono od Piłata do Heroda,  po  raz  trzeci,  gdy  Herod  z  powrotem  posłał   Go  do  Piłata,  po  raz  czwarty,  gdy  oprawcy   włóczyli  Go  do  słupa  biczowania,  po  raz  piąty,  gdy  Jezusa  cierniem  ukoronowanego  i  w   płaszcz  szkarłatny  odzianego  wyprowadzono  przed  lud   i  po  raz  ostatni,  gdy  prowadzono   Go na  śmierć ”

Stacja XIX - Spotkanie z Matką Boską

Z prawej strony, na wzgórzu, widać Kaplicę św. Anny.  Została wzniesiona na w 1686 roku i prawdopodobnie około roku 1721-1722 kaplica została rozbudowana do rozmiarów małego kościółka. Odbudowana po pożarze w 1884. Po II WŚ od lat 50 popadała w ruinę aż odbudowano ją w czerwcu 2012.

 Stacja    XVIII - kaplica Pierwszy Upadek pod Krzyżem

Poszczególne stacje kalwarii prowadzą nas do zespołu klasztornego, który już opisywałam kilka lat temu. Przy okazji warto zobaczyć rosnący na terenie klasztoru  Dąb Papieski.

Po lewej stronie,na zdjęciu, widać niewielką kapliczkę: stacja XXIII - Spotkanie z płaczącymi niewiastami.

Ostatnie kaplice znajdują się na terenie cmentarzy — górnego i dolnego (niektóre wbudowane są w cmentarny mur) — przy kościele klasztornym.

Stacja XXVIII i grupa „Ukrzyżowanie” wykonana w 1735 r. przez rzeźbiarza Jerzego (niem. Georg) Gode.

Krzeszowska kalwaria liczy aż 34 stacje i niestety nie jestem w stanie wkleić wszystkich zdjęć. Są wśród nich i takie, których nie znamy z tradycyjnych dróg krzyżowych. Niektóre z nich można nawet odnaleźć w objawieniach s. Anny Katarzyny Emmerich: np. Chrystus ustanawia Najświętszy Sakrament, Chrystus udziela Komunii swoim uczniom, Chrystus pogrążony w smutku poci się krwią, Judasz fałszywie całuje Chrystusa, Chrystus zepchnięty z mostu na Cedronie, Chrystus wrzucony przez oprawców do skalnej rozpadliny.

W 2015 roku zakończył się remont kalwarii  i poszczególne kaplice zostały wyposażone  w reprodukcje obrazów. Zostaną one wykonane na trwałym materiale, na podstawie oryginalnych obrazów bądź miedziorytów.

***
Korzystam z:
Wojciech Brzezowski Marzanna Jagiełło
Ogrody na Slasku tom 2 barok
2017